Véla Cougnet

 

La facêda principêla

În schêrsi dimòndi al nutési inséma la stôria de sté stâbil ch' al gnîva ciamê anca "Véla dal Sapèl" perché tirêda só in séma 'n trèin cun dal sapèl.

Al pió antîgh documèint in dóve  's pêrla de sté véla l'é dal 1786 e l'é 'l censimèint generêl vrû dal dóca Ercole III (1727-1803), in dó l'é registrê, int al "Catastino di Borgo Santa Croce", cme stâbil cun dal cà e un Caşèin, proprietê dal cûnt Capiluppi.

Int 'na chêrta geogrâfica di prém ân 'd l'Otsèint l'é ciamêda "Casino Capiluppi".

Int al 1877 da la faméja Capiluppi, al stâbil al pâsa in ereditê di Vezzani-Pratoneri: l'é la dôta p'r al matrimòni 'd Clementina Capiluppi cun al cûnt Antonio Vezzani-Pratoneri.

Int al 1878 la dvèinta proprietê ed la faméja Vergani e int al 1880 l'é vindû, per 38.800 frânch italiân, a  Carlo Cougnet un funsionâri statêl ed Nizza che l' al  cûmpra cme cà per la só faméja. Dôp ed pôch la véla và in ereditê dal fiōl Alberto, chiló l'é al pêder 'd Armando che 'na vōlta lasê Rèz, in biciclèta, per Milân al dà pō véta, cun Morgani e Costamagna (ûn di fundadōr ed la Gaşèta dal Spôrt) al famōş Gír 'd Itâlia, Armando l'é al prém diretōr ed gâra dal Gîr, al dvintrà pó padròun ed la Gaşèta dal Spôrt int al 1911, int al 1931 l'invèinta la "mâja rôşa" p'r al prém in claséfica dal Gîr.

La proprietê ed la faméja Cougnet, ch' la dà 'l nòm a la véla cm l'é cgnusûda incō, la finés int al 1908 quand la vîn vindûda al j Uficîni Regiâni. Pasêda pó a la S.I.A. (Socetà Immobiliare Anonima) l'é cumprêda incòra dal Regiâni int al 1938 per destinêrla a cà p'r al faméj di dipendèint.

Int i prém ân dal 1950 la pâsa sòta a l' Istitût dal Cà Popolêri, pó int al 1970 ed la Cória 'd Rèz.

Dal 1983 l'é dal Cmûn ch'égh fà un prém restâver.

Incō, dôp i restâver fât ch' àn rèîş al stâbil 'n aspèt quêşi cumpâgn a l'originêl, véla Cougnet l'é un impurtânt cèinter ed cultûra, pûnt ed riferimèint mia sōl p'r al quartēr.

La Véla l'é stêda al pôst ed la scōla (e la racôlta stôrica) di buratèin 'd Otello Sarzi (1922-2001) e la scōla ed mùşica popolêra CEPAM.

A Vèla Cougnet a gh'é la Bibliotēca Decentrêda ed Sânta Crōş e al cèinter cévich in dó gh'é  j ufési ed la Circoscrisiòun Nordest

La véla la 's preşèinta cun 'n'architetûra elegânt dal Setsèint.

La costrusiòun l'é a dû piân e fâta da dō êli incruşêdi a " T ", la pió céca dal dō l'é curta dimòndi, al d'ed fōra l'é in muradûra e l'é stablî. Int l'incrōş tr' al dō êli a gh'é 'na turèta ch'lé la cuntinvasiòun ed la pêrta d'ed sòta. La facêda principêla, a mezdé (oséia da la cl'êtra pêrt ed véia Adua), la gh'à dimòndi fnèstri incurnişêdi da dubadûri a basliriēv che, al secònd piân, a gh'àn dèinter dal tèsti sculpîdi. Al cèinter ed la facêda a gh'é un balcòun cun 'na ringhēra fâta da clunèini in muradûra, e cun 'n arlòjn sōver a la pôrta dal balcòun. Ed frûnt a la facêda principêla a gh'é un pêrch, ciame "Parco del Tasso", cun dal piânti secolêri.

 La facêda a nôt, còla cla dà in véia Adua, la gh'à nisûn adôb.

Al j ôt tèimpri, ed vidûdi ed fantaséia dèinter a dal curnîş de stóch ind al Salòun al piân nôbil (adèsa l'é la sêla cévica), a duvrén èser dal têrd Setsèint

Cun l'ûltem intervèint ed restaurasiòun a s'é mantgû intât l'impiânt intêren ed la Vèla cme l'uriginêl. La spartisiòun di lochêl l'é armēşa cumpâgn a l'antiga sistemasiòun, cun un progèt bèin fât a s'é adatê i divêrs abiĵnt al necesitê sia dal póblich che

 dal personêl, dimòndi impurtânt invēci l'é stê al lavōr ed rinfôrs dal j impalcadûri.

'Na vôlta la Véla l'ēra int al mèz 'd un frutēt, arciâm e tentasiòun per tót, a câşva dal bróti cundisiòun ed véta ed la popolasiòun 'd alōra