Piâsa Grânda

(prèma pêrt)

Vèsta dal Municépi

La Tòra dal Burdèl

Vèsta dal Palâs dal Mûnt

Piâsa Grânda o Piâsa dal Dôm mó uficialmèint intituilêda a Camillo Prampolini ( 1859 – 1930), òm polétich arşân e onorèvol, pêder stôrich dal rifurmîşem socialésta emiliân e dal muvimèint dal coperatîvi, l'é la Piâsa principêla ed la sitê. Pûnt ed relasiòun per la vèta civîla e religiōşa sitadèina per la preşèinsa ind la piâsa ed la Catedrêla, dal Palâs dal Comûn e sît 'd ûn di marchê pîn ed gînta ch' a 's tînen dō vōlti la smâna, Piâsa Grânda l' é da sèimper, p'r j arşan, , un sît per catêres, parlêr e 'd pasâg ( a pē o in biciclèta): un pôst in dóv', a secònda dal j ucasiòun e di fât stôrich, festegêr, scultêr, manifestêr, tōr pêrta a fât impurtânt per la sitê. Piâsa Grânda l'é al cōr ch' al bât dal cèinter stôrich, un spâsi lêregh e fât a retângol, sarê dal quâter pêrti da stâbil impurtânt e réch de stôria, la Piâsa l'é unîda da bē pasâg (ânca purdghêl) a l' j êtri piâsi e zôni centrêli ed la sitê. Pasâg che pôrten in pôch minût a sît e monumèint impurtânt ed la sitê: la piâsa e a la Başélica ed Sân Prôsper, Piâsa dal Mûnt o Cesare Battisti cèinter idêl ed la sitê, i Muşèi Cévich, i teâter Minucipêl, Cavaleréşa e Ariôst, la Başélica ed la Madòna ed la Gêra, la Biliotēca Panizzi. In sém a sté Piâsa a dân i pió impurtânt palâs ed la sitê: la pêrt a mezdé l'é tgnûda dal Pâlas dal Quatersèint dal Comûn restarvêr divêrsi vōlti fîn al Setsèin quând è stê fât la facêda d' adèsa. Dèinter al Palâs dal Comûn a gh'é la sêla dal Triculōr in dóv' al 7 de znêr 1797, al Triculôr, stindêrd ed libertê, l'é stê dichiarê Bandēra ed la Repóblica Cişpadâna. Da la pêrt a matèina l' antîga Catedrêla adatêda préma 'l gèner rumânich pó a còl rinasimentêl, la facêda dal Sincsèint dal Palâs dal Vèschev in dó gh'é stê unî al Batistèri, e sèimper da la 'stèsa pêrt, dôp al Dôm,  al Palâs di Canônich. Ed frûnt, da la pêrt a sîra, al Palâs dal Nutaréi, pôst, fîn a la metê da Quatersèin, ed la Categoréia di Nudêr ch' a gh' îven i bânch sòta al pôrdegh. Da la pêrta a mèzanôt a gh'é l' impurtânta facêda dal Palâs dal Mûnt ed Pietê, dal 1188,  pôst dal Comûn fîn al XV sècol, cun l' êlta Tòra medievêla ed l' Arlòj. Sèimper da cla pêrta ed la Piâsa ânca la stâtva dal Cròstel, ch' la deşvîn da la Véla Duchêla ed Rivêlta.

Ind l'ângol tra la pêrta a matèina e còla a mezdé a 's vèd êlta la Tòra dal Burdèl tirêda só ind al 1489 da Girolamo Casotti cm' al nōv archévi dal Comûn. Subét l'é stêda ciamêda ''Turris nova'' o ''Torrazzo dell'archivio nuovo'' mó j arşân a l'àn ciamêda subét Tòra dal Burdèl per vìa 'd un Castlèin, tirê só dal Comûn tr' al 1467 e al 1479, in dó gh'ēra un caşèin.