Al Perdòun ed Canòsa

Gregorio VII

Enrico IV al dmanda ajót  a Matélda ed frûnt a l'abê ed Cluny

Enrico IV

Al Perdòun ed Canòsa l'é stê ûn di mumèint principêl ed la véta ed la Cuntèsa Matélda.

La vicènda la sucêd al tèimp ed la lôta tr' al Papêt e l'Impêr pr' al j invistidûri.

 

Còl ch'é sucès préma

Quând Enrico IV int al 1072 al mânda al cûnt Eberardo in Lumbardéia per cumbâter i "patari" (un muvimèint milanèiş ed prêt e 'd pôvra gînta cûntra al richèsi dal grôsi cârichi ed la Cēşa) e al nômina al cèregh Tedaldo a l' arcidiôceşa ed Milân, l'invéia 'na lònga lôta cûntr' al papêt (la famōşa "lotta per le investiture").

Gregorio VII al rispònd cun 'na lètra dûra, ed l'8 dicèmber, dóve tra chiêter lavōr, al dà la cōlpa a l'imperadōr 'd an mantgnîr mìa j impègn tōt e 'd dêr apôg a i cunsiliêr scumunichê; in dal 'stès mumèint a 'gh mânda ânca un mesâg a vōş dóve al fà avişê che s' al cunténva acsé al cór al perécol 'd èser butê fōra da la Cēşa ed pêrder ânca la curòuna. A Enrico a gh' in frèiga gnînt e al Cuncéli ed Worms dal 20 de znêr dal 1076, al dichiâra scadû al Pêpa. La reasiòun ed Gregorio la rîva al 22 ed fervêr dal 1076 quând al fà partîr la scumónica cûntr' al rè.

Se la scumónica l' an fós mìa stêda scanşlêda, Enrico IV, al sré stê seins' êter casê via da lé a pôch.

 

I fât dal Perdòun.

Pêpa Gregorio, in viâş vêrs la Germâgna, al rîva a Mântva l' 8 de znêr dal 1077, cumpagnê da la Grancuntèsa; lé al vîn a savèir che l'é drê rivêr l'imperadōr cun dal j intensiòun minaciôşi, a cól pûnt lé al pêpa a 's ripêra int la rôca ed Canòsa, sòta la sicûra protesiòun ed la fidêda Matélda. Man di man che Enrico al se şvèina al pôst in dó a gh'é al pêpa, al môd ed fêr de sfîda ed minâcia al câmbia in un cuntègn mulşèin. Ind al mèinter a rîven al Pêpa dimòndi imbasêdi e richièsti ed perdòun preşentêdi da mès imperiêl, tra còsti còli 'd Amedeo II ed Savoia (cugnê 'd Enrico IV), ed la mêdra ed só mujêra la cuntèsa Adelaide e dal marchèiş Azzorre d' Este, ânca lōr rivê a Canòsa, mó la rispôsta ed Gregorio VII l'é sèimper negatîva. Sōl dôp, grâsia a la bòuna parôla dal só padrégn, l'abê Ugo ed Cluny e la medaisiòun ed la cuntèsa Matélda, la prû èser ricevû dal Pêpa al 28 de znêr

Cla giurnêda lé l'imperadōr a's preşèinta cun un vistî da frê in penitèinsa e a pē nûd, davânti al purtòun dal castèl, al prèiga in znôc 'd èser ricevû e perdunê dal Pêpa. Soquânt e-studiōş a cuntrâsten al fât ed la permanèinsa di trî dé ed l'imperadôr in cla situasiòun ed malória; a sugerésen invēci che, dôp ed j acôrd tra i rapreşentant dal dō pêrti, Enrico IV, armêş sèinsa magnêr e in urasiòun fōra dal la rôca ed Canòsa, fōrsi int al castèl ed Bianèl, al sìa preşentê sèinsa schêrpi e mêl vistî la matèina ed sâbet 28 znêr dal 1077; cól dé lé l'imperadōr al vîn purtê a la preşèinsa dal Pêpa.

Ed sicûr la mediasiòun ed Matélda la gh'à un efèt decişîv, perché al pêpa al gh' à fidócia ind la lavōr fât da la Grancuntèsa in difèişa ed la Cēşa; d' êtra pêrt Gregorio VII l'à duvû rifiutêr risolót al dmândi ed perdòun 'd Enrico pr' an fêr mìa calêr la só riputasiòun vêrs i grôs fevdatâri tedèsch, ech al gh'îva prumés ed fêr un intervèint a la "Dieta 'd Augusta" per decretêr o mēno la casêda via dal rè.

Al perdòun dê int la rôca ed Canòsa, a l'imperadōr tedèsch, an n'é mìa piaşû a soquânt di prutagunésta. An n'é mìa piaşû a Gregorio VII che, arciamê al sō responsabilitê dal Vengêl, l'à duvû acetêr al "figliol prodigo", che, cme ló lîva capî, l' êra gnînt afât pentî, mèinter a gh'é sré piasû giudichêr l'imperadōr ed frûnt a l'asemblèia di sgnōri di paèiş d' ed là dal j Êlpi.

An n'é mìa piaşû a Enrico IV per l'umiliasiòun ch' l'é stê custrèt a subîr, tânt che bèle al mumèint dal banchèt ed la pêş tgnû dôp al giuramèint, al fà vèder l' impasiĵnsa e al só spîrit ed rivîncita.

In fîn an n'é piaşû gnân a i vèschev lumbêrd ch' a gh'îven paûra dal rifōrmi dal pêpa, né a i prîncip tedèsch, ch' a ghîven la mîra ed casêr via a la şvêlta l'udiê Enrico IV.

Al vèiri intensiòun ed l'imperadōr an têrden mìa dimòndi a fêres vèder: al 13 ed fervêr ed cl' ân, cme cûnta al frê Donizone, int al castèl ed Bianèl, a vîn fât 'n êter incûnter tr' al pêpa, l'imperadōr e la cuntèsa ed Canòsa, in dóve a 's decéd ed tgnîr 'n'êtra riuniòun a Mântva; mèinter al pêpa e Matélda în in viâş vêrs stà sitê, incòra 'na vôlta a rîva la nutésia che l'imperadōr a i vōl fêr perşunêr e per còst a tōrnen per prudèisa a Canòsa.

Al pêpa l'armâgn ind i teritôri matéldich d'ed sà ed l'Apenèin e al stà per lo pió ind i castē ed la culèina arşâna, cme Canòsa, Bianèl, Carpnèida, al tōrna a Ròma int al setèmber dōp.

Al 7 mêrs dal 1080  pêpa Gregorio VII al scumónica 'n' êtra vôlta l'imperadōr.

Chi ló, per vindèta, l'ōrdna che Gregorio VII al vègna mandê vìa e, al tèimp dal cuncéli fât a Bresanòun, al 24 ed mêrs dal 1084 al fà elêşer antipêpa al pramşân Guiberto, arsivèschev scumunichê ed Ravèna, ch' al tōş al nòm ed Clemente III.

Al 25 ed mâg ed 1085 Gregorio VII al mōr a Salêren tgnû perşunêr da chi l'îva liberê (Roberto il Guiscardo), un ân préma, da Castèl Sânt' Angel a Ròma dóve al s' ēra lughê dôp l'invasiòun ed la sitê da pêrt 'd Enrico IV.