La Cēşa ‘d Sàn Zvân al Vangelésta

 

Il Compianto

(divêrs avtōr)

La Deposizione

(Daniele da Volterra)

Il Passaggio

(Alessandro Tiarini)

La cēşa ed Sàn Zvân al Vangelésta, pió cnusûda cme Sàn Zvanèin, l'é in piâsa Sàn Zvân int al cèinter stôrich ed Rèz.

A la fîn dal XV secòl la préma cēşa la vîn butêda zò, dal prém impiânt a s'é mantgnû sōl al cuntōren. La Cēşa difâti la vîn arfâta a cumincêr dal 1502 cun al prugèt ed Girolamo Casotti, mó a tirêrla só în andê adêşi dimòndi tânt che int al 1545 an n'ēra mia incòra quacêda, la gnirà finida int  al 1563 cun la costrusiòun ed la cópla. Int al 1612 as decéd ed fêrla piturêr d'ed dèinter. Int al 1808 la parôchia la vîn scanşlêda e la cēsa la vîn cumprêda da i Trivelli. Int al 1896 la vîn dêda dal cûnt Palazzi in ûş per sèimper a la Cumpagnía ed Sàn Francèsch e 'd l' Imacolêda Cuncesiòun che incòra incō la pruvêd ed tgnîregh a drē.

La facêda, in côt, an n'é mia finîda mèinter dèinter la nécia che i dôba a gh'é un muşâich ed Sânt'Antòni da Pâdva dal 1956. Dèinter la cēşa, a sōl 'na navêda, la tîn da cât ôvri ed valōr, fâti int i prém dēş ân dal Sesèint, tânt da pinsêr che cól cantēr ché l'é stê druvê cme 'n bânch ed prōva per j artésta che d'ed lé a pôch a sesrén impgnê int la Başélica 'd la Madòna 'd la Gêra.

Int la vôlta, cl'unés la cópla cun la pôrta principêla, a gh' é piturê, ûn a drē cl'êter: Sconfitte del demonio, San Giovanni e Dio e Visione di San Giovanni. Tóti ‘l pitûri ed Lorenzo Franchi (1565-1632) fâti ‘nt al 1614, mèinter al vidûdi ed cuntōren în dal bresiân Tommaso Sandrini. (1580 – 1630). La cópla, ch' la gh'à quâter fnestròun e etertânti stâtvi in teracôta, l'é stêda piturêda da Sisto Badalocchio (1585 – 1647 cîrca) ch' al gh'à piturê al Ritorno di Cristo. L'artésta al s'é ispirê a l' Asèinsia piturêda da Antonio Allegri (1489 – 1534) ciamê il Correggio, int la cēşa ed Sàn Zvân ed Pèrma. În sèimper dal Badalocchio al quâter Virtó cardinêli preşèinti int  i pnâc e al j âquili preşèinti aşvèin a i fnestròun. Int la còunca 'd l' âbsida a gh'é piturê la Resuresiòun ed Crést,  un afrèsch fât int al 1613 dal pitōr luchèiş Paolo Guidotti (1560 – 1629) ciamê Cavaliere Borghese. Al quêder centrêl dal côro, osèia la Deposizione, l'é la côpia dal quêder cun l'istès nòm ed Daniele Ricciarelli pió cgnusû cme Daniele da Volterra (1509 – 1566) preşèint int la cēşa rumâna ed Trinitê di Munt.

Grandiōşi al dō grôsi tèili 'd Alessandro Tiarini (1577 – 1668) a i lê dal presbitèri, fâti int al 1624 da pôch restarvêdi, che figûren al Pasâg e al Martéri ed Sàn Zvân che în al j ôvri pió impurtânt ed l'artésta bulgnèiş.

Int la secònda capèla ed mansèina a gh'é un gróp culurê dal Quatersèint in teracôta ciamê: Il Compianto. Còst l'ēra in urégin int la capèla dal Sepûlcher ed la cēşa sitadèina ed Sàn Francèsch e l' ēra ed proprietê ed la Cumpagnía di Batû, fundêda int al 1321. A Rèz i cunfradē ēren cgnusû per èser i vèira regésta dal funsiòun dal Venerdé Sânt, fōrsi prôpia da la dâta ed la fundasiòun ed la capèla cun dèinter il Compianto (1480).

Int al 1807, dôp i tâj fât a i tèimp ed Napoleòun, la Cumpagnía la se şbânda e il Compianto al pâsa a la cēşa ed Sàn Zôrz e a la fîn dal XIX sècol al pâsa in dó l'é adèş in Sàn Zvanèin.

Secònd j ûltem stódi Il Compianto l'é  ‘l rişultêt ed l'uniòun ed gróp divêrs urdnê da l'antîga cumpagnía arşâna che incō l' é incòra sóvo, e che l'é, tra i gróp, ûn di pió cumplchê tra i tânt tgnû da cât in Emélia.

Mó al tót l'é zò ed règola: difâti al gróp l'é fât da sèt e-stâtvi mési intōren al Crést môrt, égh mânca la Madalèina, mèint Zvân al vangelésta al gh'é dō vôlti, cme fōrsi la figûra ed la Madòna.

Al môd ed fêr cumuvèint ed Maréia l'é més in mòstra da i brâs avêrt e dal şbrâj ed dulōr ch'al ghe sfûrma la ghégna; ind l'istèsa manēra i dû Zvân a fân vèder un sentimèint ed dulōr marchê dimòndi.

In tóti al manēri tóti al figûri a sèmbren stêdi fâti dôp la metê dal XV sècol  e ôvra 'd almēno dû plasticòun diferèint, al prém, avtōr dal Sàn Zvân e 'd la Maréia a i pē 'd la crōş, a j à fât int j ân atâch al debót ed Guido Mazzoni (1450 – 1518) ciamê il Paganino o il Modanino, cl'êter plasticòun as vèd ch' l'é stê impresiunê da l'istes Mazzoni.

L'é cêra che la stâtva dal Crést môrt, zuntêda dôp al restavêr dal 1950 cumprêda int al marchê antiquâri, l’à lîga mia cun al rèst ed l'insèm; la scultûra l'é stêda da pôch cunsiderêda ed Michele di Nicolò di Dino ciamê Michele da Firenze (1403-1457 cîrca), plasticòun vagabònd chersû int la butèiga dal fiurintèin Lorenzo Ghiberti (1378 - 1455) a fiânch ed Donatello, che al vèir nòm l'ēra Donato di Niccolò di Betto Bardi (1386 –1466), avtōr tr' al 1440 e al 1441 ed l'altêr dal statvèini p'r al dôm ed Mòdna.