Al dâti e i fât dal Palasòun

Un sufét

Al tèg e al tasèl

Al sît incō

Int al 1673 al Prîncip Foresto d'Este (1652 - 1725), Cûnt de Scandiân, al tōş in afét dal Cûnt Calcagni, ch' l' êra al padròun, al sît in dóve a gh'é 'na véla, fâta fōrsi ind al Sincsèint, ch' la sré stêda al pûnt centrêl in dóve, pió avânti, a vîn tirê só l'impunèint gróp dal Palâs Duchêl ed Rivêlta.

Int al gîr ed pôch ân al Prîncip Foresto al cûmpra al sît.

In dō colesiòun ed mâpi (1693/1697) dal proprietê dal Prîncip Estèins ind al circundâri ed Rivêlta  a gh' é disgnê la pusiòun, la Palasèina e i divêrs fònd aşvèin, i disègn arpôrten cun grôsa precişiòun al cà e al cultûri fât ind i fònd.

Dôp avèir nalisê i disègn Nobili al pèinsa che pêrta dal vèc stâbil al sìa stê druvê quând è stê tirê só al Palâs pinsê da Francesco d'Este (1698 - 1780),  a da só mujêra.

Int al 1720 al Prîncip ereditâri Francesco (1698 - 1780) al spōşa Carlotta Aglae d'Orléans (1700 – 1761).

Int al 1722 al Prîncip Foresto al regâla al Prîncip Ereditâri, fiōl dal dóca Rinaldo I (1694-1737), al tèri e al vèc casèin da câsa a Rivêlta.

Int al 1723 a duvré èser cumincê i lavōr per tirêr só al Palâs Duchêl

Int al 1724 la Principèsa Carlotta. mujêra dal Prîncip ereditâri, la barâta cun al Dóca la cà Quâter Tòri ("Pentatorre") ind la periferéia ed Mòdna (fâta da l'arşân Gaspare Vigarani 1586-1663) cun la Véla ed Rivaltèla, cumprêda da i Marchèiş Livizzani ed Mòdna. La Pricipèsa la rîva a Rivaltèla al 23 ed Mâg.

Int al 1726 al Prîncip ereditâri al fa cumincêr i lavōr dal grôs giardèin drêda al Palâs, per fêregh dal pôst al fà tirêr zò cà e êlber cun di grôs dân pr' i cuntadèin dal pôst.

Int al 1727 a cunténven i lavōr ed Rivêlta e Rivaltèla cm' a 's pōl vèder da la lésta di pagamèint.

Int al 1728, mèinter a cunténven i lavōr al Palâs, a 's cumîncen  a disgnêr i setōr dal giardèin.

Int al 1730 la Strêda Mèistra ch' la pôrta a Rivêlta, trōp aşvèin a i cantêr, la vîn spustêda un pō pió luntân, a 's bóten zò êlber e recôlt; bòuna pêrt dal trèin al vîn dê dal Cûnt ed Muntvêder Marc'Antonio Canossa.

Int al 1731 a vînen fâti al dō vâschi dal giardèin, a vînen druvê 800 méla quadrê per ògni vâsca e 'na grôsa quantitê ed calsèina.

Int al 1732 al Palâs ed Rivêlta l'é quêşi finî. La spèişa di lavôr l'é 'd divêrsi mjêra ed Dòpi. Ind al 'stès tèimp a 's fân ânca i condòt sòt tèra pr' al j âcvi destinêdi al funtâni e a 's lavôra per fêr la grôsa Vâsca.

Ind al mèiş d'utòber al Prîncip Filippo d'Assia-Darmstadt guvernadōr ed Mantva dal 1714 al 1735, a 's fêrma a Rivêlta per trî dé, a cà di Prîncip d'Este.

A câşva ed la Guèra Sucesiòun Polâca, dal 1733, al prîncip al partés e i lavōr al Palâs Duchêl a vînen fermê, ind al mèinter al trèin, incòra léber, al vîn cultivê.

Int al 1733 la Véla ed Rivaltèla la vîn bandunêda, la srà pó cumprêda e restarvêda o arnuvêda dal comendadōr Luigi Ferrari Corbelli ind l' '800.

Int al 1735 sòta la diresiòun di fradê Bolognini, a trî chilômetr a mezdé dal Palâs a cumîncia al şchêv ed la Vasca (Curbèl) destinêda a mèter insèm al j âcvi asê per mantgîr al funtâni dal giardèin.

Int al 1736 a 's tōrna a tōr in mân i lavōr dal Palâs, fermê per la partèinsa dal Dóca.

Int al 1737 a mōr al dóca Rinaldo I, al Prîncip al dvèinta Dóca cun al nòm ed Francesco III d'Este. Ind al 'stès ân a vîn a catêr i nōv Dóca la Duchèsa Enrichetta (1702 – 1777) ed Pèrma. A vîn ânca fât 'n inventâri precîş di môbil che gh'é ind j apartamèint dal Palâs.

Int al mèiş ed mâg, al tèimp ed la Fèsta ed Rèz, i Dóca a vînen a fêr campâgna int al Palâs Duchêl.

Int al 1739 la Duchèsa Carlotta Aglae la tōrna a cà da Parîg. În invidê al Pâlas la Duchèsa ed Lorena Maria Teresa d'Austria (1717 – 1780), só marî al Grandóca Francesco I ed Lorena (1708 -1765) e al Prîcip Carlo ed Lorena (1712 – 1780).

Int al 1748 in unōr ed Maria Teresa 'd Austria, dal 1741 Arciduchèsa d' Austria, Regîna 'd Ungheréia e Boèmia e Duchèsa ed Pèrma-Piaşèinsa-Guastâla, a vînen fât dal grôsi inluminasiòun e réchi fèsti da bâl.

Int al 1751 int al giardèin a vînen zuntêdi trèi funtâni principêli e a vînen fât divêrs restâver.

Int al 1752 a vînen fât di lavōr ed sistemasiòun a la Vâsca per aumentêr l'âcva ind i condòt perché i zèt dal funtâni dal Palâs în schêrs e mìa perfèt.

Al 25 ed mâg dal 1745 a vîn urganişê 'na splèndida fèsta a Rivêlta cun tânt invidê e 'na grandiōşa inluminasiòun urganişêda dal Cûnt Pietro Spada nôbil ed Câmbra dal Dóca.

Int al 1754 al dóca Francesco III al vîn numinê Guvernadōr dal Duchêt ed Milân

Int al 1755 al Dóca e só mujêra a 's divéden. A vînen incòra fermê i lavōr a la Vâsca. I fradê Bolognîni a vînen tōt a lavōr fés a servési dal Dóca cm' a 's lêş int al Diplôma dal 6 znêr dal 1755 datê da Milân.

Tr' al 1756 e al 1757 insém a l'işolôt in mèz a la Vâsca a vîn tirê só, da i fradê Bolognini, 'n'elegânta Palasèina caimêda "Fuggi l'ozio".

Int al 1760 a la môrt ed Giovan Battista Bolognini al và in só pôst l'anvōd Ludovico.

Int al 1761 a mōr a Parîg la Duchèsa Carlotta Aglae dóve l'é andêda a stêr dôp la separasiòun da só marî.

Int al 1765 al Casèin ed la Vâsca al vîn dubê cun trèi pitûri dal mudnèiş Gian Filiberto Pagani, ed còsti a gh' né 'rmêş sōl óna: la "Fama" còla ind al sufét ed l'ingrès.

Int al 1766 a vîn invidê a la côrt Estèinsa ed Rivêlta al Prîncip ed Brunswich Carlo Guglielmo Ferdinando (1735 – 1806). Ind l'istès ân al dóca Francesco III l'utîn da l'Austria al Duchêt ed Varèiş in dóve al và a stêr ed cà.

Int al 1772 la principèsa Melzi Renata Teresa d’Harrach, la têrsa mujêra dal Dóca dôp Teresa Castelberco môrta int al 1765, la pâsa soquânt dé a la Cōrt Estèinsa ed Rivêlta.

Int al 1776 a la sîra dal 29 ed mâg, a la fîn ed la Fêra Grôsa, a vîn urganişê 'na magnéfica sèina cun 'na serenêda al Caşèin ed la vâsca. Ind l' ucaşiòun tóta la strêda da Pôrta Castèl fîn a la Vâsca l'é inluminêda a dé. La serenêda intitulêda "La contesa" l' é stêda scréta dal cûnt Agostino Paradisi (1736-1783) cun la mùşica dal famōş Pasquale Anfossi (1727 - 1797) e cantêda da Ferdinando Tenducci (1736 - 1790) e Apollonia Marchetti.

Int al 1780 a Varèiş a mōr al dóca Francesco III, al só pôst a rîva só fiōl Ercole III d'Este

Int al 1782 la Véla ed