La vècia Caşêrma Zucchi

Int al 1869

Al dé d'incô

La vècia Caşêrma Zucchi la fa pêrt, da tânt tèimp, dal cèinter stôrich ed Rèz, j arşân àn prununsiê tânti vôlti al nòm Zucchi, mó mìa tót a sân chi l'êra Carlo Zucchi (1777 - 1863). L'êra un arşân ch' l' é dvintê famōş  cme ûn di generêl ed Napoleòun e Baròun ed l'Impêr. Int al 1796 al partés per la guèra cun al grêd ed sòt tenèint in un bataliòun ed volontâri arşân , al gh' à 'vû 'n' impurtânta carêra militêra al servési ed Napoleòun fîn a 'd avèir, int al 1809, al grêd ed Generêl; l' à tôt pêrta al campâgni int al Muntnîgher, Ungheréia e in Rósia.

La caşêrma badzêda a só nòm l' é stêda fâta là dóve, bèle dal 1200, a gh'êra un cunvèint dal Sōri Minōri Francescâni cun la cēşa dedichêda a Sânta Cêra. A la metê dal '400 i stâbil în in ruvîna mó al sōri în armêşi lé fîn al 1545 quând a 's în spustêdi in un êter cunvèint. La strêda ch' la partîva da Pôrta Sân Naşâri e la purtêva al cunvèint,  (la pasêva ed fiânch al fusòun ed la Sitadèla) l'é stêda ciamêda subét Via Santa Chiara pó Via Santa Chiara Vecchia, a i prém dal '700 l'é stêda ciameda Via del Prato di Santa Chiara, pó Via del Foro Boario, int al 1872, dôp ch' é stê impî al fusòun ed la Sitadèla, incòra Via Santa Chiara, incô l'é dedichêda a Antonio Allegri al famōş pitōr ed Curèz ciamê ''il Correggio''.

Al cunvèint ed Sânta Cêra l'é stê butê zò int al 1556 e al sît l'é stê druvê cme prê fîn al 1741 quând la comunitê arşâna a l' à cumprê per fêr 'na pulveriēra.

Int al 1845 Francesco IV dóca ed Mòdna e Rèz al fònda al ''Monte Annonario Perpetuo'' e al decéd ed fêr tirêr só, paghê ed só sâca, un stâbil per tgnîr da cât al scôrti ed la pruvésta dal granâj e ch' al fós ânca adât pr' al nōv pôst dal marchê dal bèsti (dal 1788 a 's tgnîva int al Piasêl ed Sânta Maréia Madlèina adèsa la s' ciâma Piâsa Funtanèiş), a vêl a dîr un vèira marchê dal bèsti però a quêrt.

Al prugèt al vîn dê da fêr a l' architèt Piero Marchelli, la costruziòun la cumîncia int al 1845 e la finés int al 1853, al palâs l'é fât a U cun al pêrti a i dû fiânch insém a trèi fîli 'd elegânti archêdi, cun ânca un grôs curtîl ed drêda.

Al purdghêl dal piân tèra l'êra destinê al marchê dal bèsti (la prōva l' é ind la preşèinsa di robóst anê ed fèr batû incòra murê ind i pilâster), mèinter i dû piân d'ed sōver a duvîven èser druvê cme granêr e  magaşèin.

Int al 1846 al Dōca al mōr e còl ch' al vîn dôp ed ló, Francèsco V, al fa ralintêr i grôs lavōr che, in tóti al manēri, a vînen finî int al 1850 ânca se int al prugèt originêl a gh'êren êter dō êli da zuntêr al côrp centrêl, i lavōr intêren a vînen pó finî dal tót int al 1853.

Int al 1851 ind al nōv palâs  ciamê ''Foro Boario'' a 's tîn, per la préma vôlta, al marchê dal bèsti, mó sté fât al dûra sōl pôch ân perché int al 1854 a scòpia 'na pideméia ed colēro e a vîn pinsê ed fêr al laşarèt dèinter al Palâs ed la Sitadèla e prōpria ind la pêrta druvêda cme casêrma militêra, per còst al trōpi a vînen spustêdi subét al prém piân dal palâs dal marchê dal bèsti.

Int al 1859 ânca al secònd piân al vîn destinê a caşerma e int al 1877 a vîn fât la mûra d' atôren al curtîl per divédrel da la gînta burghèişa.

Int al 1887 al Ministêr ed la Guèra al dà al permès ed cambiêr al palâs dal marchê dal bèsti in casêrma pr' al 15° Regimèint 'd artilieréia da campâgna, a vînen tirê só di nōv capanòun per lughêr i canòun e per tgnîr a quêrt i cavâj. Per quistêr dal pôst pr' al trópi, ind al pêrti da i dû cò dal stâbil centrêl, a vînen sarêdi al j archêd dal piân tèra. Ind al 'stès ân la caşerma la vîn dedichêda al Generêl Carlo Zucchi personâg impurtânt ind al vicèndi militêri per la cunquèsta ed l' Indipendèinsa italiâna.

Dôp al crôl, ind l'invêren dal 1891, pr' al trôp pèiş ed la nèiva insém a un capanòun (per cól fât lé a mōren sèt suldê) a's tîra só un capanòun pió sicûr, pió quacê e pió adât per alenêr i cavâj e i suldê ch' al vîn ciamê la ''Cavallerizza''.

Fîn a dôp la secònda guèra mundiela i regimèint 'd artilieréia pasê da la Caşerma în ste: al 15°, al 3° e al 121°.

Int al 1951 a Scandiân a vîn arfât, spustê quêşi subét  ind la Caşêrma Zucchi, al 6° Regimèint Cavaleréia Blindêda (R.C.B.) ''Lancieri d' Aosta''. (L'êra stê desfât int al 1944)

La Caşêrma Zucchi l' é stêda ocupêda da i militêr fîn al 1975; ind j ân dôp al Comûn a l' à destinêda a Sêla Mòstri di Muséi Cévich, laboratōri ed restâver, Istitût Muşichel ''Achille Peri'', Cèinter socêl ''Catòmes tót'', ufési ed la Préma Circoscrisiòun, Végil dal Cèinter Stôrich, ufési e bilieteréia ed l' A.C.T., al curtîl cme stasiòun dal corêri e parchèg pr' al mâchini.

La vècia Caşêrma Zucchi, ch' l'é 12.000 mq, l'é dvintêda proprietê dal Comûn int al 1988, ân dóve a 's cumîncia un prugèt ed recóper precîş dal stâbil, ch' al finés int al 2005. La vècia Caşêrma la vîn destinêda pó a sît a Rèz ed l'Universitê ed Mòdna e Rèz: l'é al sît dal Pro-retorê, 'dla Facoltê ed Siĵnsia 'dla Comunicasiòun e 'dla Cunuméia, Agrâria, Inzgnaría, Siĵnsia ed la Furmasiòun.

Ind al stâbil a ghé ânca la ''Bilioteca Universitaria e la Mediateca''.