Al Batistèri

 

La facêda

La vâsca dal batèş

Al  Batèş ed Crést

dal Caprioli

Al Batistèri ed Rèz l' é ûn di monumèint che dân dignitê a òna dal piâsi pió bèli ed la sitê: Piâsa Prampulèin oséia Piâsa Grânda.

 

Al Batistèri l' é stê tirê só pr' al vrèir dal Vèschev Sigifredo tr' al 1040 e al 1050 cun l' absída e cun la piânta ch' la 's arvişêva a còla dal Sânt Sepûlcher a Geruşalèm e, secònd la stôria, l'é stê tirê só a prutesiòun ed la vâşca dal batèş; a l' inési l'é stê dedichê a Sân Zuliân.

Tr' al 1053 e al 1060 al Vèschev Adalberio l' à intitulê la Cēşa a Sân Zvân Batésta, La facêda dal dé d' incô la  s' arfà a j intervèint fât ind al 1492 per vrèir dal Vèschev ed Rèz Bonfrancesco Arlotti (1477 - 1508) e l' à  ânca unî al Batistèri al vèc al Palâs dal Vèschev cun un nōv stâbil dôp avèir fât tirêr zò l' absîda principêla.

Di êter restavê în stê fât ind al 1880 vrû dal Vèschev Guido Rocca e ind al 1982 vrû dal Vèschev Baroni.

 

Insém al purtêl ed l'îngrès agh'é 'na lunèta dóve a gh'é sculpî al Batèş  ed Crést, ôvra dal XV sècol. Ind al Presbitèri a gh'é un grôs afrèsch, spustê insém a un nōv sustègn ind al restâver dal 1962, ed Francesco Caprioli (1482 – 1503) fat ind al 1497/98 (fôrsi a gh'à dê 'na mân al pitōr e architèt milanèiş Cesare Cesariano (1475 – 1543) ) al cèinter de sté pitûra a frèsch a gh' é al Batèş ed Crést ( a fiânch dal Crést a gh'é la figurîna 'd un caveriōl,  druvêda da l' artésta cme fîrma); ind la lunèta al Pêder ch' l' al bendés e ind la pradèla: fât ed la véta 'd Sân Zvân.

 

La pitûra a frèsch, Madòna cun al Bambèin, ind al vôlt ed la cruşêra a l'ingrès l'è sèimper dal Caprioli. Ind al brâs a mansèina a gh'é la bèla vâsca dal batèş, dal 1494,  in mêlmer ròs ed Veròuna cun ed fiânch dal furmèli cun sculpidi dal figûri ed Sânt.

Dèinter al Batistèri e ind l' archévi, l'é atâch, în tgnû da cât divêrsi pitûri dal XVII sècol fâti da i pitōr Francesco Camuncoli (1748 – 1845) , Francesco Viacavi (1632-1699) e Alessandro Tiarini (1577-1668) .

Al restâver fât da pôch l'à més in vésta al j antîghi impalcadûri dal fabrichêt.

 

Ind la chêrta nómer 300 a la dâta ed l' 8 setèmber 1474 a rişûlta scrét al batèş dal poēta Ludovico Ariosto.

 

D' ed fōra insém a la clòuna ed mansèina ed l'ingrès a 's vèden incòra al j amşûri ed la lunghèsa dal ''Brâs'' e dla ''Pèrdga'' ch'êren tôti per bòuni ind al j amşûri dal comêrc di tèimp indrê. D'ed ché a s' é tirê fōra al dét ''Sân Zvân fà vèder l'ingân''.