Al Nuşèin

 

Al risèti per fêr al nuşèin în tânt quânt' în al faméj che tót j ân a vân a tōr só al nōşi al 24 ed zógn.

 

Còsta sèmbra ch' la sia la risèta “mêdra” dal nuşèin "modêren", 'na risèta dal 1750, ed Pelgrèin Prati nudêr ed Caşalgrând.

 

Còl ch' égh vōl:

 

15 nōşi sani cun la lâma vèirda

2 garufanèin

1 òunsa* ed canèla

5 grân ed curiândel

1 scôrsa amêra 'd arâns

1 léter 'd âlcol

1 masulèin 'd êrbi cun: ânes, ginsiâna, serpél, mèinta, êrba 'd ânzel, znèver.

 

Preparasiòun:

A la vigélia ed Sàn Zvân spichêr da la piânta 15 nōşi sâni, quân în incòra tóti bagnêdi da la ruşêda e che cun 'na gòcia as pôsa traversêr la scôrsa, la gósa e al garól sèinsa fêr fadîga. Tajêri in quâter mia cun un curtèl ed fer, dmèj pistêdi (mia trôp) in un murtêl ed lègn o 'd prēda.

Préma ed mèter tót in fuşiòun int l'âlcol zutê pór 'na scôrsa amêra 'd arâns. Metî via al tót in un vêş bèin sarê che tgnirî in berlûş  int 'na câmbra. Lasê arpunsêr per soquânt mèiş.

Dôp zuntêgh 8 òunsi** precîşi ed sócher deşfât in un quartèin 'd âcva ed pòs.

A Nadêl filtrêl e metîl int 'na butzèla mia nōva ed quêrsa o castâgn. E préma 'd cavêrel spetê ûn ân.

 

Nôti:

* alōra a gnîva druvê l'òunsa per la lunghèsa cumpâgn a cîrca 4,5 centémeter, ch'l' ēra la dodicèişma pêrta dal pè lòngh 53,5 centémeter.

** e l'òunsa p'r al pèiş cumpâgn a 27,05 grâm cîrca, ch'l'ēra la dodicèişma pêrt ed la lébra dal pèiş ed 324,53 grâm. (infurmasiòun tôti da: eml.wikipedia.org/wiki/)

 

Curiositê:

Al nuşèin cme al cgnusòm incō a sèmbra ch' al sia nasû tra Rèz e Mòdna e precişamèint a Caşalgrând. Còst al vîn dimustrê da 'na stôria curiōşa scréta in dialèt vêrs al 1750 da un nudêr ed Caşalgrând ed nòm Pellegrino Prati. Però chiló al cunfèsa. dôp un pô, che la só risèta l'à ciapê spûnt da 'n' êtra risèta scréta dal vèschev ed Mòdna mó da ló mudifichêda e fînîda al pûnt che al dóca Ercole III tóti al vôlti che da Mòdna l'andêva al Palâs Duchêl ed Rivêlta a's fermêva a Caşalgrând per gustêr al nuşèin ed Prati. Mó per amōr ed la veritê a's sà che sté licvōr al gh'à urégin pió antîghi s'es pèinsa che l'ēra cgnusû e gustê dai "Picti" un pôpol incuntrê da i Rumân dôp la cunquésta, int al 43 préma ed Crést, ed la "Britannia" (còla che incō nuêter ciamòm Inghiltèra).

Mó la stôria ed Prati la cunténva e la dîş che al Dóca, ânca s' al cunfèsa ed gustêr al bòun licvōr ch'l'é dimòndi dmèj 'd còl fât int al mudnèiş, al dēv, per ragiòun de stêt e per amōr vêrs i sō cunsitadèin, bandunêr la fermêda, tânt chêra, e in cunfidèinsa al cunfèsa al bòun Pelgrèin:

 

"Vōt ch' a pâsa la véta a dmandêr perdòun?"

 

A prupôşit dal j êrbi int la lésta ’d la só risèta Prati al dîş:

 

"Per der la me impròunta a col nusèin a gh' zunté  l'erba ch' la fa andèr in amor, un pugnadèin ed genziana per l'aptit, la meinta piperita per la forza. Per rinforzèr de piò la virtù dal licvôr a gh ' mité al timo o serpéli pr ' al buon umor, al znéver per al stòmegh e al cor e po' l'angelica 'ch profòma al fié  e la fa piò cheld al bès".

 

Adès al j êrbi an 's mèten mia pió in nisûn nuşèin ânca perchè al fòj an gh'àn mia pió al savōr genuvîn ed 'na vôlta. Però la risèta ed partèinsa dal nuşèin ’d incō l'é sèimper còla ‘d Prati.