Al bóst ed Lenin e S.Terensiân a Queriêgh

Al bóst ed Lenin

La cēşa 'd Sàn Terensiân

Al bóst ed Lenin

Al bóst ed Lenin l'é int al cèinter ed la piâsa cun l'istès nòm.

Còst l'é un bóst in brònz fât int al 1922 da j operâi ed la sitê ed l' Ucraina ciamêda Lugansk per èser més davânt a 'na fâbrica 'd trēno. Dôp l'ocupasiòun tedèsca, 'd la secònda Guèra Mundiêla, l'é stê rubê e l'é rivê in Itâlia, in dó l'é caschê int al mân di partigiân. Dôp la guèra l'é stê dê indrē a l'ambasiêda soviètica a Ròma , al bóst l'é stê pó regalê int al 1970, in ucaşiòun ed la fèsta di 100 ân da la nâsita 'd Lenin, al cmûn Queriêgh, al pôst in dó, int al 1919, i lavuradōr a s' êren fât cgnòser per la volontê 'd tōr la Rivolusiòun d' Otòber cme eşèimpi per l' Itâlia.

Al bóst l'é stê més int la piâsa, pó dôp un atentêt ( 'na bòmba int j ân stânta) a s' é decîş ed mèt'rel a quêrt e lasêr 'na côpia in piâsa, mèinter l'uriginêl l'é stê spustê int al municépi vèc, pó dvintê Cèinter Culturêl, in piâsa Mazzini in dó l'é incòra.

 

Cēşa 'd Sàn Terensiân

Int al 996 la cuntèsa Rolenda, fiōla 'd Ugo rè 'd Itâlia, la regâla al só òm 'd fidócia Paulone, insèm al castèl e la cōrt,  'na capèla dedichêda a i Sânt Euşèbi, Terensiân e a Maréia Vērgin, in "loco et fundo Curviaco".

L'é còsta la préma citasiòun ed 'na capèla a Queriêgh, incō, ed cla capèla, an gh'é 'rmêş gnînt.

A gh'é 'rmêş invēci di rèst ed 'n arnōv che 's pèinsa sién stê fât a cla capèla ch'la vîn citêda, in un documèint dal 1141, dal pêpa Innocenzo II cun al parōli: "capellam de Corviaco intra castrum sitam".

Di schêv fât int al 1926 a mēno ed dû mēter sòt tèra è stê catê la navêda intēra 'd dréta cun l'âbsida, cun al colegamèint a la navêda centrêla. Da i rèst es pōl capîr la fōrma e 'l j amzûri de sté capèla: la gh'îva trèi navêdi cun al j absîdi vultêdi vêrs matèina, l'ēra lòunga dodéş mēter e lêrga sèt mēter e trèinta centémeter. Adès a 's vèd un pcòun dal mûr a nôt fât da dal prēdi squadrêdi e di quadrē més a rèsta més in fîla sfalsê.

A la metê cîrca dal XIII sècol la capèla ed Sàn Terensiân l'an gh'à mia la vâsca dal batèz, al simitèri e gnân al prēt, perché l'ēra servîda da cèregh e tra quisché a gnîva elèt un retōr.

Int i dû sècol gnû dôp an scâta gnân un documèint in dó vîn citê cla capèla.

Int al 1543 la capèla pió grōsa ed la cēşa la minâcia ed gnîr zò.

Int j ât ed la víşita dal vèscov Rangone, fât sinquànt' ân dôp, a vîn fât la lésta 'd j altêr in pió ed còl principêl dedichê a la Beâta Vērgin, a gh'é còl dedichê a la Nativitê, còl dedichê a la Madòna e còl dedichê a Sânta Luséja .

La cēşa dal dé 'd incō l'é stêda tirêda só int al 1615 da l'architèt arşân Francesco Pacchioni e da Vincenzo Salustio, int al pôst ed la préma cēşa fâta int al medioēv ch'l' ēra unîda al castèl.

Al stâbil l'é a crōş latèina cun trèi navêdi che cumbînen cun al trèi pôrt ed la facêda, ch'l'é girêda vêrs  matèina e dubêda cun dal clòuni fînti. In séma l'ingrès a gh'é 'na bèla fnèstra e trèi lûş finîda in êlta cun un fruntespési fât a teriângol. In sém a la cruşēra a gh'é 'na bèla cópla a lantêrna.

La tòra, cumincêda int al 1666, l'é finîda int al 1668, l'é stêda tirêda só cun i sôld ed la gînta 'd Queriēgh; int al 1689 a gh'é stê més l'arlòj.

Int i prém ân dal Setsèint la cēşa l'é arnuvêda cun la costrusiòun 'd j altêr pió céch.

Int al sagrê a gh'é 'l pòs cun un piedistâl sagmê, cun in séma 'na clòuna sutîla cun la crōş, dal XVIII sècol.

Int la secònda metê dal XVIII sècol, a la cēşa, a gh'é stê més 'na quaciadûra in piòmb tôta via 'l sècol dôp.

Al prém côro l'ēra quadrē mó int al 1750 al prevōst Antonio Boncompagni la 'l fà şlunghêr a mèz sèirc int la fōrma 'd l' âbsida.

Int al 1818 la cēsa e la tòra a vínen ruvinêdi da 'n teramôt, per còst a vîn fât di lavōr ed rinfôrs, préma 'd tót a la tòra, in dó 'gh vín més di tirânt 'd asâr, a 's pruféta dal cantēr per arnuvêr ânca la facēda.

Dèinter la cēşa la sumélia, int l'impalcadûra, a còla dal 1600 mó sèinsa j altêr ed fiânch. L'intêren l'é dubê cun di quêder 'd Alessandro Tiarini (1577-1668), ed l'arşân Girolamo Massarini (1626-1700), cun quêder, paliôt, stóch e dubadûri 'd pitōr, scultōr e incişōr sèinsa nòm arşân, mudnèiş e furastēr.